Τα φωτοβολταϊκά συστήματα αποτελούν μία από τις πιο διαδεδομένες επενδύσεις των τελευταίων ετών καθώς είναι τέτοια η μορφή της επένδυσης που δίνεται η δυνατότητα να αφορά εξίσου μεγάλες επενδύσεις εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ και έναν ιδιώτη που ενδιαφερόταν να καλύψει το ρεύμα που καταναλώνει σπίτι του.

Επιπλέον, οι περισσότεροι έχουν στον περίγυρο τους κάποιον που τοποθέτησε φωτοβολταϊκό στέγης πριν από το 2011 και παρακινούνται από την κερδοφορία της συγκεκριμένης εγκατάστασης προκειμένου να ασχοληθούν και οι ίδιοι με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Τέλος, η ευαισθητοποίηση όλο και περισσότερων κατοίκων για την αποφυγή της κλιματικής αλλαγής και την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου εκφράζεται από την προσπάθεια απολιγνιτοποίησης και την στροφή στις μορφές πράσινης ενέργειας.

Κάπως έτσι, λοιπόν, τα φωτοβολταϊκά κερδίζουν καθημερινά νέους υποστηρικτές και οι αιτήσεις αδειοδότησης, είτε πρόκειται για ενεργειακό συμψηφισμό είτε για πάρκο, διαρκώς αυξάνονται.

Επιδοτήσεις

Ένας επιπλέον λόγος που η αυτοπαραγωγή ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων διαδόθηκε ταχύτατα αποτελεί η εύκολη δυνατότητα χρηματοδότησης είτε μέσω κάποιου κοινοτικού προγράμματος, είτε μέσω εγχώριων πόρων. H Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει στις άμεσες προτεραιότητες της την στροφή στις  ανανεώσιμες μορφές ενέργειας με αποτέλεσμα να παρέχονται συνεχώς νέα κίνητρα για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων μέσω επιχορηγήσεων.

Στον ίδιο άξονα δράσεων συμπεριλαμβάνεται και η αυστηροποίηση των ποινών και των προστίμων που επιβάλλονται στα κράτη μέλη που δεν περιορίζουν άμεσα την παραγωγή ενέργειας μέσω λιγνίτη προκειμένου να περιοριστεί η ρύπανση που οδηγεί στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οι παραπάνω λόγοι μεταφράζονται σε χρηματικά κονδύλια, είτε κρατικά, είτε μέσω Ε.Σ.Π.Α, που μπορούν να αξιοποιηθούν από κάθε επαγγελματία προκειμένου να μειωθεί κατά πολύ το κόστος εγκατάστασης ενός φωτοβολταϊκού συστήματος.

Αναλυτικότερα, το Ε.Σ.Π.Α που ξεκίνησε το 2014 και ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες, στο τέλος του 2020, είχε μέσα στο πρόγραμμα ¨Εργαλειοθήκη¨ την επιχορήγηση ύψους 50% της επένδυσης. Δηλαδή, η εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος 67,5kW που αρκούσε για να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της επιχείρησης επιβάρυνε τον ιδιοκτήτη της μόνο με το μισό κόστος. Ακόμα δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις επιχορηγήσεις που θα υπάρχουν στο νέο Ε.Σ.Π.Α. αλλά θεωρείται δεδομένο ότι η προσπάθεια μετάβασης στην πράσινη ενέργεια θα ενισχυθεί με επιπλέον δράσεις και οικονομική στήριξη προς τους επιχειρηματίες.

Αντίστοιχα, το εξοικονομώ – αυτονομώ που ολοκληρώθηκε τους προηγούμενους μήνες επέτρεψε σε χιλιάδες νοικοκυριά ανά την επικράτεια να ενταχθούν στον ενεργειακό συμψηφισμό με τις επιχορηγήσεις να ξεπερνούν το 70% της επένδυσης. Όπως με το νέο Ε.Σ.Π.Α, έτσι και με το Εξοιικονομώ κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ακόμα τι θα περιλαμβάνει ο κύκλος που θα κυκλοφορήσει τους επόμενους μήνες.

Τέλος, η επένδυση σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο προσφέρει σταθερή κερδοφορία ενώ αποτελεί έναν από τους ελάχιστους λόγους για τους οποίους οι τράπεζες δίνουν γρήγορα, και με μόνη εγγύηση το ίδιο το πάρκο για κάποια έτη, δάνειο μέχρι και στο 70% του κόστους κατασκευής του πάρκου.

Στενά περιθώρια

Υπάρχει και μία διαφορετική πλευρά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτή που λέει ότι μπορεί να αποτελούν μία επένδυση προσιτή σε όλους αλλά το δίκτυο δεν τους χωράει όλους.

Σπουδαίο ρόλο στην αδειοδότηση της εγκατάστασης παίζει η περιοχή στην οποία προορίζεται να τοποθετηθεί το σύστημα και η ικανότητα του δικτύου στην συγκεκριμένη περιοχή να απορροφήσει την παραγόμενη ενέργεια.

Η πραγματικότητα είναι πως η χώρα μπορεί να χωριστεί σε τρεις κατηγορίες ως προς τις εγκαταστάσεις των φωτοβολταϊκών.

Η κόκκινη ζώνη
Η πρώτη κατηγορία είναι τα νησιά, πλην Κρήτης, στα οποία το σύστημα δεν μπορεί να αντέξει νέες εγκαταστάσεις και δεν γίνονται δεκτές νέες αιτήσεις αδειοδότησης.

Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι αυτών των περιοχών θα πρέπει να περιμένουν την ηλεκτρική διασύνδεση με την ηπειρωτική χώρα ή κάποια αναπροσαρμογή στα επιτρεπτά όρια του δικτύου προκειμένου να προχωρήσουν σε αίτηση αδειοδότησης εγκατάστασης φωτοβολταϊκού συστήματος.

Σε αυτές τις περιοχές το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προέρχεται είτε από τα φωτοβολταϊκά που εγκαταστάθηκαν μέχρι το 2011, είτε από τις ανεμογεννήτριες που εκμεταλλεύονται την αιολική ενέργεια.

Η κίτρινη ζώνη

Η δεύτερη κατηγορία είναι η ηπειρωτική χώρα πλην των μεγάλων αστικών κέντρων. Σε περιοχές όπως η Θράκη, η Θεσσαλία, η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα παρουσιάζεται μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για ενεργειακό συμψηφισμό όσο και για πάρκα.

Αυτό συμβαίνει καθώς, αφενός, υπάρχουν πολλές μονοκατοικίες, όπου η εγκατάσταση ενός συστήματος είναι πιο εύκολη από γραφειοκρατικής άποψης, και αφετέρου υπάρχουν πολλά διαθέσιμα αγροτεμάχια για εγκατάσταση κάποιου πάρκου.

Συνέπεια των παραπάνω είναι να δημιουργείται συνωστισμός στην εξέταση των εκκρεμών αιτήσεων με τους χρόνους αναμονής για ένα πάρκο να ξεπερνούν ακόμα και τον ενάμισι χρόνο ενώ, πλέον, παρατηρείται και κορεσμός του συστήματος σε πολλές περιοχές που αναμένεται να γενικευτεί σε όλη την περιφέρεια σύντομα.

Αυτές οι περιοχές, δηλαδή, βρίσκονται λίγους μήνες πριν συμπεριληφθούν στην ίδια κατηγορία με τα νησιά ενώ το γεγονός ότι αυξήθηκαν, έστω και λίγο, τα περιθώρια σε Πελοπόννησο και Κρήτη αφήνει μία νότα αισιοδοξίας πως ο κορεσμός του δικτύου ίσως είναι παροδικός.

Τα φωτοβολταϊκά στις συγκεκριμένες περιοχές αποτελούν αρκετά συχνή εικόνα στις οροφές των επιχειρήσεων, κυρίως των εργοστασίων, με τους επιχειρηματίες να έχουν στραφεί στην αυτοπαραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών τους ενώ μέσω των προγραμμάτων Εξοικονομώ είναι διαρκής και η αύξηση των οικιακών φωτοβολταϊκών για net - metering.

Τέλος, οι εκκρεμείς αιτήσεις για φωτοβολταϊκά πάρκα υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τις χίλιες ανά την επικράτεια και θεωρείται δεδομένο ότι πλέον θα αδειοδοτηθούν ελάχιστες από αυτές, με τις υπόλοιπες να μπαίνουν σε 5ετή λίστα εκκρεμότητας αναμένοντας κάποια επέκταση του δικτύου.

Η πράσινη ζώνη

Στην τρίτη και τελευταία κατηγορία εντάσσονται οι μεγαλουπόλεις στις οποίες οι αιτήσεις για αδειοδότηση συστήματος για ενεργειακό συμψηφισμό είναι ελάχιστες. Είναι χαρακτηριστικό πως στο κέντρο της Αθήνας, στην περιφερειακή ενότητα 

Πειραιά και στο Περιστέρι αθροιστικά οι αιτήσεις αυτή τη στιγμή δεν ξεπερνούν τις 25, λιγότερες από τις μισές συγκριτικά με αυτές που υπάρχουν στην Θράκη.

Εν μέρει είναι λογικό αφού η εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος σε πολυκατοικία μπορεί να αποδειχθεί μία περίπλοκη διαδικασία αλλά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις και βιοτεχνίες των αστικών κέντρων δεν έχουν στραφεί ακόμα στην αυτοπαραγωγή ενέργειας αποτελεί ένα γεγονός που εκπλήσσει.

Συνοψίζοντας, το τοπίο που έχει διαμορφωθεί σχετικά με τις εγκαταστάσεις αλλά και τις αιτήσεις για αδειοδότηση φωτοβολταϊκών στη χώρα μας μας οδηγεί στο παράδοξο συμπέρασμα ότι η προσφορά και η ζήτηση δεν ταυτίζονται. Όσο οξύμωρο και αν ακούγεται αυτό, μπορούμε να πούμε ότι στις περιοχές που υπάρχει η μεγαλύτερη ζήτηση για παραγωγή ενέργειας δεν υπάρχει ενδιαφέρον για νέες εγκαταστάσεις ενώ εκεί όπου το δίκτυο πλέον δεν έχει ανάγκες, οι αιτήσεις πολλαπλασιάζονται καθημερινά.

Τρόπος σύνδεσης στο δίκτυο

Προκειμένου, όμως, να γίνει αντιληπτό τι σημαίνει κορεσμένο δίκτυο πρέπει να αναλυθεί ο τρόπος που λειτουργεί το σύστημα του Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε, και όχι της Δ.Ε.Η όπως συχνά λέγεται λανθασμένα.

Κάθε περιοχή της χώρας, ανάλογα με τις ανάγκες του πληθυσμού της, έχει έναν συγκεκριμένο αριθμό υποσταθμών που μετατρέπουν την υψηλή τάση σε μέση και σε χαμηλή προκειμένου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις βιομηχανίες και στα σπίτια. Στους ίδιους υποσταθμούς καταλήγει η ενέργεια που παράγεται από τα φωτοβολταϊκά συστήματα είτε πρόκειται για πάρκα, είτε για οικιακές εγκαταστάσεις που εφαρμόζουν ενεργειακό συμψηφισμό.

Ο καύσωνας των προηγούμενων ημερών, όπως και κάθε καύσωνας, συνοδεύτηκε με την προτροπή από τις αρμόδιες υπηρεσίες να μην γίνεται αλόγιστη χρήση των ηλεκτρικών συσκευών στις ώρες αιχμής. Αυτό συνέβη καθώς οι υποσταθμοί έχουν συγκεκριμένα όρια που μπορούν να διαχειριστούν και όταν ξεπεραστούν αυτά

προκαλούνται διακοπές ρεύματος ή ακόμα και καταστροφές στον εξοπλισμό των υποσταθμών.

Εκτός, όμως, από το ανώτατο όριο στη ζήτηση που μπορεί να ικανοποιήσει ένας υποσταθμός, υπάρχει όριο και στην ενέργεια που λαμβάνει και μπορεί να διαχειριστεί από τις Α.Π.Ε. Συνεπώς, με τον όρο κορεσμένο δίκτυο εννοούμε ότι ο υποσταθμός της συγκεκριμένης περιοχής έχει φτάσει ήδη στο μέγιστο της ενέργειας που μπορεί να λάβει από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και δε δύναται να διαχειριστεί νέες εγκαταστάσεις.

Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι ο κορεσμός είναι μόνιμος. Στο κοντινό μέλλον η ηλεκτροκίνηση θα δημιουργήσει νέες ανάγκες κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος μέσω των φορτιστών των οχημάτων, γεγονός που θα αναγκάσει το Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε στον εκσυγχρονισμό των υποσταθμών του ενώ σύντομα αναμένεται να υπάρξει λύση στο θέμα της αποθήκευσης και μεταφοράς της ενέργειας που παράγεται από τα φωτοβολταϊκά.

Τη δεδομένη στιγμή, η ενέργεια που παράγεται από μία φωτοβολταϊκή εγκατάσταση πρέπει να καταναλωθεί εντός του υποσταθμού στον οποίο εντάσσεται καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα αποθήκευσης της και μεταφοράς της σε άλλο σημείο της χώρας.

Οι μπαταρίες λιθίου αποτελούν την ελπίδα για οριστική επίλυση του συγκεκριμένου θέματος με τις δοκιμές να βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και να αναμένεται η οριστική λύση στο πρόβλημα της αποθήκευσης και μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας.

Οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες για ηλεκτρική ενέργεια, οι συνεχόμενες ανατιμήσεις του κόστους του ρεύματος αλλά και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την καύση του λιγνίτη που, πλέον, γίνονται αισθητές στην καθημερινότητα του μέσου πολίτη καθιστούν υποχρεωτική την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.

Το γεγονός, όμως, ότι ένας κορεσμός αντίστοιχος με το 2011 είναι προ των πυλών δημιουργεί την ανάγκη επίσπευσης της λήψης των αποφάσεων καθώς και των ενεργειών που απαιτούνται για την αδειοδότηση.

Είναι δεδομένο ότι το σύστημα δεν πρόκειται να κλείσει για χρονικό διάστημα αντίστοιχο με τον πρώτο κορεσμό αλλά οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να περιμένουν μερικά χρόνια προτού μπορέσουν να προχωρήσουν στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκού.

Συνεπώς, αν κάποιος επιχειρηματίας ή ιδιώτης είναι στο μεταίχμιο της απόφασης για το πότε θα περάσει στην πράσινη ενέργεια, τώρα είναι η ώρα της οριστικής θετικής απόφασης καθώς σε λίγους μήνες φαντάζει σίγουρο ότι δεν θα έχει τη δυνατότητα να το κάνει.

ΠΗΓΗ